Os ENCONTROS DE DEBATE SOBRE O MEDIO RURAL son unha iniciativa singular de Nova Escola Galega que comeza no ano 2006, ano a partir do cal se teñen desenvolvido oito edicións, que retoman a xeira doutros catro Encontros realizados nos últimos anos oitenta. Estes foros interdisciplinares pretenden achegarlle ao profesorado, á comunidade educativa e á sociedade no seu conxunto reflexións sobre a historia, a actualidade e o futuro do medio rural galego, con especial atención ao papel que neste medio desenvolven a cultura e a educación, ben desde a propia institución escolar ou ben desde outras iniciativas de carácter socioeducativo e/ou comunitario promovidas por entidades diversas e asociacións do eido cultural. Desde os seus principios esta actividade procurou servir de espazo de encontro e confluencia de diferentes profesionais e colectivos galegos (sobre todo locais) e de fóra de Galiza, para dar a coñecer e impulsar accións a prol dun futuro sustentable para o medio rural, horizonte no que o papel da cultura e da educación adquire unha importancia estratéxica, tal e como afirman distintos organismos internacionais.

A escola rural, se está inserida no seu medio e é permeable á cultura comunitaria, pode ser entendida como un laboratorio pedagóxico capaz de promover experiencias de alto valor profesional para as e os docentes e moi valiosas para as comunidades onde se asenta. No pasado, a escola rural foi entre nós na maior parte dos casos un instrumento de destrución cultural e social e só en escasas ocasións puido ser valorada como referente cultural –ás veces, o único– de primeira magnitude. Cando isto aconteceu púidose falar de escolas comunitarias, xermolo posible do que hoxe se considera un dos patróns pedagóxicos máis ricos: as denominadas “comunidades de aprendizaxe”. Estas experiencias contan coa potencia pedagóxica da propia veciñanza e contribúen á consecución de aprendizaxes significativas e de vivencias que axudan ao desenvolvemento integral das persoas en formación; son experiencias que desenvolven, da man da cultura e nos nosos particulares territorios de convivencia, verdadeiros espazos para a formación permanente ao longo da vida.

Nesta liña de traballo atópase a comunidade educativa do colexio Centro Público Integrado de Cervantes, coas nais do alumnado á cabeza na defensa dunha educación con dignidade para as zonas de montaña de Galiza. A elección desta escola como sede deste IX Encontro, que nesta ocasión levará por título A EDUCACIÓN SOÑADA NA MONTAÑA, pretende pois poñer en valor o labor que desde ela se realiza e, ao tempo, ofrecerlle o apoio da comunidade de educadores e educadoras rurais e persoas e colectivos defensores do rural de toda Galiza.

Tamén queremos reflexionar acerca da necesidade de proxectos de escolarización específicos para o rural, a partir dun modelo de escola integrada no medio, na comunidade local e na cultura rural: como é sabido todo proceso de desenvolvemento sociocultural e educativo necesariamente debe poñer o acento na dimensión comunitaria, e moi especialmente cando se contextualiza no medio rural. Precisamente en Cervantes, a finais dos anos setenta, naceu o “grupo de mestras da montaña”, que puxo en acción un proxecto de escolarización para o rural que merece ser difundido, debatido e posto en valor, que foi modélico na ligazón escola-territorio-comunidade e na implicación das familias, e que pode alimentar un proxecto renovado para o tempo actual. Con certeza, a escolla de Cervantes non é casual.

A actividade do Encontro realizarase en horario intensivo o sábado 7 (todo o día) e o domingo 8 (só de mañá) de maio de 2016, e ao longo de todas esas horas de convivencia desenvolveranse diferentes propostas formativas (relatorios, táboas redondas, paneis de experiencias e boas prácticas educativo-rurais, etc.) co seu correspondente espazo de debate e reflexión pedagóxica, pero tamén haberá tempo para analizar a importancia das relacións sociais nun contexto de despoboamento, poñer de manifesto as potencialidades económicas das zonas de montaña a partir da experiencia de proxectos reais en funcionamento, debater sobre a necesidade de que o profesorado que traballa no medio rural conte cunha formación inicial e continua especializadas nese eido, así como gozar da cultura rural galega a través dalgunhas das súas variadas manifestacións: música e baile da terra, poesía de Manuel María e Uxío Novoneyra, literatura oral, xogos tradicionais, artesanía local e patrimonio arqueolóxico castrexo, romano e medieval.

O grupo de educación no rural de NEG e a ANPA do CPI de Cervantes convocan pois a profesionais e estudantes dos eidos da educación ou o desenvolvemento rural, familias e calquera persoa preocupada polo futuro do medio rural, a participar nestas dúas xornadas de análise, reflexión e convivencia no espectacular marco das paisaxes de primavera dos Ancares lucenses.

 OBXECTIVOS DO ENCONTRO

·      Constituírse como punto de encontro de todas aquelas persoas interesadas polo presente e polo futuro do medio rural galego e da súa educación.

·      Ofrecer alternativas de creación cultural, desenvolvemento comunitario, didáctica escolar e planificación educativa, centradas no medio rural e, nesta ocasión especificamente, nos espazos de montaña.

·      Presentar o caso de Cervantes como referente comunitario e educativo dentro das zonas galegas de montaña.

·      Configurar un grupo de acción, que coordine e integre iniciativas xa impulsadas por outros colectivos, que se mobilice e demande da administración autonómica unha mellor atención e coidado da educación na zona rural.